ช้างไทยในญี่ปุ่น ตอนที่ 8 : ฮานาโกะ ช้างอันเป็นที่รัก (3)

19/10/2009

ตอนที่ 8 (ฮานาโกะ ช้างอันเป็นที่รัก (3)

เรื่องราวน่าเศร้าของ "ฮานาโกะ"

ช้างมีสัญชาตญาณตามธรรมชาติในการปกป้องตัวเองเช่นเดียวกับสัตว์ป่าทั่วไป คนส่วนใหญ่เข้าใจว่าช้างเป็นสัตว์ป่าที่เป็นน่ากลัวเพราะตัวใหญ่ ที่จริงแล้ว ช้างเป็นสัตว์ที่มีนิสัยตกใจง่าย เมือเห็นหรือรู้สึกถึงสิ่งผิดปกติ จะตื่นกลัว ตกใจ และหวาดระแวงสิ่งรอบตัวตามสัญชาติญาณสัตว์ป่าในการปกป้องตัวเองจากภัยอันตรายต่างๆ ในสถานการณ์นี้เองที่อาจเป็นอันตรายแก่คนและสิ่งที่อยู่ใกล้กับช้างหากช้างเข้าใจว่าสิ่งรอบตัวเป็นภัยอันตราย

“ฮานาโกะ” เคยถูกล่ามโซ่ทั้ง 4 ขา

ช้าง “ฮานาโกะ” ก็เช่นเดียวกัน หลายคนไม่ทราบเรื่องราวในอดีตว่า ช้าง “ฮานาโกะ” ที่มีนิสัยอ่อนโยนและคุ้นเคยกับคน เคยทำร้ายคนจนเสียชีวิตถึง 2 ครั้ง ในปี พ.ศ. 2501 “ฮานาโกะ” เหยียบคนเมาที่แอบเข้ามาในโรงเลี้ยงช้างตอนกลางคืนเสียชีวิต และในปี พ.ศ 2503 เหยียบผู้ดูแลช้างเสียชีวิต ไม่มีใครทราบสาเหตุที่ทำให้ช้าง “ฮานาโกะ” ก่อเหตุดังกล่าว อาจเป็นเพราะสัญชาตญาณสัตว์ป่า ที่ทำให้ “ฮานาโกะ” ตกใจกลัว หวาดระแวง และรู้สึกถึงภัย จนเป็นเหตุให้ทำร้ายคนเพื่อป้องกันตัวเองก็เป็นได้

หลังจากเหตุการณ์รุนแรงทั้ง 2 ครั้ง สวนสัตว์จึงล่ามโซ่ที่เท้าของ “ฮานาโกะ” ทั้ง 4 ขา เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดเหตุทำร้ายคนอีก รวมทั้ง เปลี่ยนจากการดูแลใกล้ชิด เป็นการดูแลผ่านกรงขัง เปรียบเสมือนการลงโทษ ทำให้ “ฮานาโกะ” โดดเดี่ยว ซึมเศร้า และซูบผอมอย่างมาก เป็นที่น่าสงสารแก่ ผู้มาชมสวนสัตว์ และมีคนญี่ปุ่นส่งจดหมายถึงสวนสัตว์เพื่อขอร้องให้ดูแลช้าง “ฮานาโกะ” อย่างดีเช่นเดิม

จนกระทั่ง คุณเซอิโซ ยามาคาวะ มารับหน้าที่เป็นคนเลี้ยงช้างคนใหม่ในสวนสัตว์ Inokashira Shizen Bunkaen เรื่องราวของ “ฮานาโกะ” จึงกลับมีชีวิตชีวาอีกครั้ง คุณยามาคาวะ เอาใจใส่ดูแลใกล้ชิด และทุ่มเทเวลาให้ช้าง “ฮานาโกะ” อย่างเต็มที่ ช่วยให้ “ฮานาโกะ” ฟื้นฟูสภาพและมีสุขภาพแข็งแรงเช่นเดิม พร้อมทั้งเป็นผลให้ “ฮานาโกะ” กลับมาไว้ใจคนอีกครั้ง ความประทับใจในความผูกพันระหว่างคนและช้าง เป็นแรงผลักดันให้บุตรชายของคุณยามาคาวะ รวบรวมเรื่องราวเป็นหนังสือชื่อ “ฮานาโกะ ช้างที่พ่อรัก” ขึ้น และนำเผยแพร่ให้ชาวญี่ปุ่นรับรู้ทั่วกันในปี พ.ศ 2459

“ฮานาโกะ” ช้างที่ไม่มีฟัน?

เรื่องน่าสงสารของ “ฮานาโกะ” ในปัจจุบัน คือ “ฮานาโกะ” มีฟันเหลืออยู่เพียงซี่เดียวเท่านั้น ทำให้กินอาหารไม่เหมือนช้างทั่วไป ฟันของ “ฮานาโกะ” หักหลุดร่วงเกือบหมดตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2526 ขณะอายุเพียง 34 ปี ทำให้กินอาหารแข็งที่ช้างโดยทั่วไปกินไม่ได้ เช่น กิ่งไม้ ใบไม้ ผลไม้ทั้งลูก เป็นต้น ผู้ดูแลช้างที่สวนสัตว์ Inokashira Shizen Bunkaen จึงต้องหาวิธีจัดอาหารให้ “ฮานาโกะ” เป็นพิเศษ โดยการนำอาหารทั้งหมดในปริมาณ 100 กิโลกรัมต่อวัน เช่น กล้วยปอกเปลือก ผลไม้เปลือกบาง หญ้าอาหารสัตว์ แครอท ผักกะหล่ำ หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ แล้วปั้นรวมกันเป็นก้อนขนาดเท่าลูกฟุตบอลขนาดเล็ก เพื่อให้ “ฮานาโกะ” กินได้ง่ายขึ้น ไม่ต้องเคี้ยว “ฮานาโกะ” กินแตงโมสีเหลือง

เรื่องน่าเศร้าของ “ฮานาโกะ” อีกเรื่อง คือ สุขภาพเท้า เพราะเท้าเป็นอวัยวะที่สำคัญในการใช้ชีวิตของช้าง โดยเฉพาะเท้าของ“ฮานาโกะ” ที่ต้องรับน้ำหนักตัวกว่า 3,000 กิโลกรัม ประกอบกับ “ฮานาโกะ” มีอายุมากถึง 60 ปี ผู้ดูแลช้างจึงต้องให้การดูแลเท้าของ “ฮานาโกะ” เป็นพิเศษ เท้าของ “ฮานาโกะ” เคยมีอาการติดเชื้อและอักเสบเมื่อปี พ.ศ 2538 ทางสวนสัตว์ให้การดูแลรักษาจนหายดีแล้ว ทุกวันนี้ ผู้ดูแลช้างจึงคอยดูแลและทำความสะอาดเท้าและเล็บเท้าของ “ฮานาโกะ” เป็นประจำทุกวัน กิจวัตรการดูแลเท้าและเล็บช้าง “ฮานาโกะ” ที่พื้นที่ลานกลางแจ้งกลายภาพกิจกรรมประทับใจแก่ผู้ชมเป็นอย่างมาก เพราะแสดงถึงความผูกพันใกล้ชิดระหว่างผู้ดูแลช้างชาวญี่ปุ่นกับช้าง พฤติกรรมที่ “ฮานาโกะ” ยกเท้าทีละข้างให้ผู้ดูแลช้างตรวจดูโดยดี โดยไม่ต้องใช้คำสั่ง ราวกับว่า “ฮานาโกะ” ต้องการแสดงว่าเป็นช้างที่มีสุขภาพสมบูรณ์ทุกประการ

“ฮานาโกะ ชอบให้ผู้ดูแลช้างตรวจเท้าช้างเป็นประจำทุกวัน โดยไม่ต้องให้ออกคำสั่ง เท้าของ “ฮานาโกะ” จึงสะอาดและมีสุขภาพดี”

ชีวิตปัจจุบันของ "ฮานาโกะ"

" 60 ปีของ "ฮานาโกะ" เป็นเรื่องราวที่ มีผู้คนเก็บมาเล่าให้กันและกันฟังอยู่เสมอ ชีวิตปัจจุบันของ "ฮานาโกะ" มีความสุขดี ได้รับความเอาใจใส่ใกล้ชิดจากสวนสัตว์ และมีผู้ชมชาวญี่ปุ่นมาเยี่ยมชมจำนวนมาก "

เกียรติประวัติของช้าง "ฮานาโกะ"

เมื่อวันที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2550 เป็นวันที่สวนสัตว์ภูมิใจจัดงานฉลองวันเกิดครบ 60 ปี ให้แก่ช้างไทย “ฮานาโกะ” มีชาวญี่ปุ่นมาร่วมงานจำนวนมาก เป็นกิจกรรมที่เพิ่มความผูกพันระหว่างชาวญี่ปุ่นกับช้างไทย “ฮานาโกะ” และสร้างชื่อเสียงให้แก่ “ฮานาโกะ” ยิ่งขึ้น

ภาพงานเลี้ยงวันเกิดครบ 60 ปีของ “ฮานาโกะ” ที่สวนสัตว์ Inokashira Shizen Bunkaen

ในปี พ.ศ.2546 สำนักงานดับเพลิงเขตมุซะชิโนะ ได้มอบเกียรติบัตรแก่ช้าง “ฮานาโกะ”
ในฐานะที่เป็นสัญลักษณ์ในการประชาสัมพันธ์เพื่อรณรงค์ป้องกันอัคคีภัย
ปัจจุบัน เกียรติบัตรดังกล่าวติดอยู่หน้าที่นอนของช้าง “ฮานาโกะ”
เป็นเกียรติประวัติที่คนให้กับช้าง “ฮานาโกะ” ด้วยความรักและผูกพัน

กินดีอยู่ดี เมนูพิเศษสำหรับ "ฮานาโกะ"

ปัจจุบัน “ฮานาโกะ” กินอาหารวันละประมาณ 100 กิโลกรัม แบ่งเวลากินอาหาร 4 ครั้งต่อวัน อาหารสำหรับ “ฮานาโกะ” เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวก็ว่าได้ เพราะวิธีปรุงอาหารถูกคิดขึ้นมาเป็นพิเศษ เพื่อให้เป็นอาหารที่ย่อยง่าย มีคุณค่าทางอาหารเพียงพอแก่ “ฮานาโกะ” และเหมาะสมกับ “ฮานาโกะ” ที่มีอายุมากและมีฟันเพียงซี่เดียว

• ครั้งที่ 1 เวลา 9.30 น. กินหญ้าสด กล้วยปอกเปลือก มันเทศ แครอท แอปเปิ้ล ที่หั่นเป็นเส้นเล็กๆ
• ครั้งที่ 2 เวลา 11.00 น. กินกล้วยปอกเปลือก และเครื่องดื่มเกลือแร่
• ครั้งที่ 3 เวลา 13.30 น. กินหญ้าอัดก้อน กล้วยปอกเปลือก แอปเปิ้ลที่หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ แล้วปั้นรวมกันเป็นก้อน และเครื่องดื่มเกลือแร่
• ครั้งที่ 4 หลังจากกลับเข้าที่นอน กินขนมปัง หญ้าสด หญ้าแห้ง หญ้าอัดเม็ด กะหล่ำปลี ที่หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ และเครื่องดื่มเกลือแร่

ปริมาณอาหารของช้าง “ฮานาโกะ” ใน 1 วัน
มีปริมาณประมาณ 100 กิโลกรัม

อาหารทั้งหมดถูกนำมาบดแล้วปั้นเป็นก้อนเพื่อให้
“ฮานาโกะ” กินได้ง่าย