กรณีบิดามารดายังไม่ได้จดทะเบียนสมรสหรือบิดามารดาสมรสภายหลังบุตรเกิด บิดามารดาต้องมายื่นคำร้อง
ด้วยตนเองที่สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงโตเกียว โดยนำผลการตรวจ DNA ฉบับภาษาอังกฤษที่ระบุความสัมพันธ์ระหว่างบิดาและบุตรมาแสดง

สรุปข้อวินิจฉัยเรื่องสัญชาติของบุคคล ตามพระราชบัญญัติสัญชาติ พ.ศ. 2508 และฉบับแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2535 และ (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2551 กรณีบุคคลที่เกิดนอกราชอาณาจักรไทย ดังนี้

คำถามเกี่ยวกับสัญชาติ

Q. จะขอสัญชาติไทยให้กับบุตรที่เกิดในประเทศญี่ปุ่นได้หรือไม่ และต้องทำอย่างไร

A. บุตรของคนไทยที่เกิดในประเทศญี่ปุ่น จะได้สัญชาติไทยตามกฎหมายเมื่อไปแจ้งเกิดที่สถานเอกอัครราชทูตฯ หรือสถานกงสุลใหญ่ จากนั้น สถานเอกอัครราชทูตฯ หรือสถานกงสุลใหญ่ จะออกสูติบัตรให้ โดยบิดามารดาไทยจะต้องยื่นคำร้องด้วยตนเอง แบ่งเป็นกรณีได้ดังนี้

1. กรณีบิดาและมารดาจดทะเบียนสมรส ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งสามารถมายื่นคำร้องเพียงผู้เดียวได้

2. กรณีมารดาไทย ไม่ได้จดทะเบียนสมรสกับบิดาของบุตร และมารดาไม่ประสงค์ใส่ชื่อบิดาในสูติบัตรของบุตร มารดาสามารถยื่นคำร้อง ขอแจ้งเกิดให้บุตรเพียงผู้เดียวได้

3. กรณีมารดาไทย ไม่ได้จดทะเบียนสมรสกับบิดาของบุตร แต่มารดาประสงค์ใส่ชื่อบิดาในสูติบัตรของบุตร มารดาและบิดาจะต้องมาให้ถ้อยคำเพื่อประกอบการยื่นคำร้องขอแจ้งเกิดให้บุตรที่สถานเอกอัครราชทูตฯ โดยนำผลการตรวจ DNA ระบุความสัมพันธ์ระหว่างบิดาและบุตรมาแสดง

Q. หากไม่แจ้งเกิดให้บุตร จะมีผลอย่างไร

A. บุตรจะไม่มีสัญชาติไทย และไม่สามารถขอทำหนังสือเดินทางไทยและบัตรประจำตัวประชาชนไทยได้

Q. บุตรที่ชอบด้วยกฎหมาย หมายถึงอะไร

A. บุตรที่เกิดในระหว่างสมรส หรือบุตรที่บิดาได้จดทะเบียนรับรองเป็นบุตรแล้ว

Q. การได้สัญชาติไทยย้อนหลังคืออะไร

A. เดิมพระราชบัญญัติสัญชาติ ปี พ.ศ. 2508 ยินยอมให้บุคคลได้สัญชาติไทยในวงจำกัด ต่อมาเมื่อมีการแก้ไขพระราชบัญญัติสัญชาติในปี พ.ศ. 2535 จึงเปิดโอกาสให้บุคคลได้รับสัญชาติไทยได้มากขึ้น รวมทั้งผู้ที่เกิดก่อนวันที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2535 ซึ่งเป็นวันที่พระราชบัญญัติสัญชาติฉบับแก้ไขมีผลบังคับใช้ด้วย ดังนั้น ผู้ที่เกิดก่อนวันที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2535 และมิได้สัญชาติไทยเมื่อแรกเกิดจึงได้รับสัญชาติไทยเป็นการย้อนหลัง

Q. ในสูติบัตรที่ออกโดยที่ว่าการเขต/อำเภอไทย ไม่ได้ระบุว่ามีสัญชาติไทย จะสามารถขอสัญชาติไทยให้บุตรได้หรือไม่

A. ได้ สำหรับบุคคลที่เกิดก่อนวันที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2535 สามารถยื่นคำร้องขอสัญชาติไทยให้บุตรย้อนหลังได้ ณ ที่ว่าการเขต/อำเภอที่มีชื่อบุตรอยู่ในทะเบียนบ้าน

Q. คนที่มีสิทธิได้รับสัญชาติไทย อายุมากกว่า 20 ปี ต้องการแจ้งเกิด สามารถแจ้งเกิดที่สถานเอกอัครราชทูตฯ ได้หรือไม่ และจะถือว่าเป็นการเลือกสัญชาติหรือไม่

A. ได้ เนื่องจากไม่มีข้อห้ามไว้ และไม่ถือว่าเป็นการเลือกสัญชาติ

Q. บุคคลสัญชาติไทยที่ต้องการขอถือสัญชาติญี่ปุ่น ต้องดำเนินการอย่างไร

A. กรุณาติดต่อขอทราบรายละเอียดจากที่ว่าการอำเภอ/เขตญี่ปุ่น หรือกระทรวงยุติธรรมญี่ปุ่น (โฮมุเคียวคุ)

Q. คนไทยเมื่อแปลงสัญชาติเป็นคนต่างด้าว จะเสียสัญชาติไทยโดยทันทีหรือไม่

A. คนไทยที่แปลงสัญชาติเป็นคนต่างด้าวย่อมเสียสัญชาติไทย แต่การนี้จะมีผลก็ต่อเมื่อได้ขอสละสัญชาติไทย และมีประกาศในราชกิจจานุเบกษาแล้วเท่านั้น

Q. เด็กถือสองสัญชาติได้จนถึงอายุกี่ปี และหลังจากถึงอายุที่กำหนดแล้วต้องทำอย่างไร

A. เด็กถือสองสัญชาติได้จนถึงอายุ 20 ปี จากนั้นจึงทำการเลือกสัญชาติใดสัญชาติหนึ่ง

Q. การสละสัญชาติไทยต้องดำเนินการอย่างไร

A. ผู้ที่จะยื่นคำร้องขอสละสัญชาติไทยนั้น ต้องมีอายุครบ 20 ปีบริบูรณ์

1. ผู้ที่มีภูมิลำเนาอยู่ในกรุงเทพมหานคร ให้ยื่นคำร้องต่อผู้บังคับการกองบังคับการกองบัญชาการตำรวจสันติบาล

2. ผู้ที่มีภูมิลำเนาอยู่ในจังหวัดอื่น ให้ยื่นคำร้องต่อผู้บังคับการตำรวจภูธรจังหวัดนั้น

3. ผู้ที่พำนักอยู่ในต่างประเทศ ให้ยื่นคำร้องต่อสถานเอกอัครราชทูต หรือสถานกงสุลใหญ่ ที่ตั้งอยู่ในประเทศนั้น

*** สำหรับผู้ที่พำนักอยู่ในประเทศญี่ปุ่น สามารถดาวน์โหลดรายละเอียดได้จากทางเว็บไซต์ หรือขอรับเอกสารได้ที่สถานเอกอัครราชทูตฯ

Q. บุคคลที่อ้างว่ามีสัญชาติไทยซึ่งเดินทางกลับจากต่างประเทศด้วยหนังสือเดินทางจากต่างประเทศหรือหนังสือสำคัญประจำตัว มีความประสงค์จะขอเพิ่มชื่อในทะเบียนบ้านโดยไม่มีหลักฐานแสดงว่าเป็นผู้มีสัญชาติไทย ควรทำอย่างไร

A. ให้ยื่นคำร้องต่อนายทะเบียนที่เขต/อำเภอ เพื่อดำเนินการดังต่อไปนี้

1. เขต/อำเภอจะส่งตัวผู้ขอเพิ่มชื่อให้สำนักงานตรวจคนเข้าเมืองพิสูจน์สัญชาติ

2. หากผู้ขอเพิ่มชื่อเป็นผู้มีสัญชาติไทย ให้เจ้าบ้านติดต่อเขต/อำเภอเพื่อสอบสวน

3. เขต/อำเภอจะกำหนดเลขประจำตัวประชาชนให้

4. เขต/อำเภอเพิ่มชื่อบุคคลดังกล่าวในทะเบียนบ้าน

Q. บุคคลที่เกิดในต่างประเทศโดยมีหลักฐานรับรองการเกิดแสดงว่ามีสิทธิได้รับสัญชาติไทย จะสามารถเพิ่มชื่อในทะเบียนบ้านไทยได้หรือไม่

A. ได้ โดยนำสูติบัตรที่ออกโดยสถานเอกอัครราชทูต หรือสถานกงสุลใหญ่ ไปยื่นขอเพิ่มชื่อในทะเบียนบ้านต่อนายทะเบียนเขต/อำเภอ

Q. เด็กชายซึ่งมีสัญชาติไทยที่อาศัยอยู่ในต่างประเทศ จะต้องเกณฑ์ทหารหรือไม่

A. เมื่ออายุครบ 18 ปี จะต้องไปแสดงตนเพื่อลงบัญชีทหารกองเกินในประเทศไทย

Q. หญิงไทยเมื่อได้สัญชาติอื่นตามสามีแล้ว จำเป็นต้องสละสัญชาติไทยหรือไม่

A. กฎหมายไทยมิได้กำหนดว่าให้สละสัญชาติไทย แต่หากประสงค์จะสละสัญชาติไทย ก็สามารถยื่นคำร้องเพื่อขอสละสัญชาติไทยได้ อย่างไรก็ดี กรณีขอแปลงสัญชาติเป็นญี่ปุ่น กฎหมายญี่ปุ่นบังคับให้สละสัญชาติเดิมภายใน 2 ปี นับตั้งแต่วันที่ได้รับสัญชาติญี่ปุ่น